Kültür Endüstrisi kavramının Adorno ve Horkheimer tarafından 19. yüzyılın sonu 20.yüzyılın başlarında özellikle Amerika ve Avrupa’ da yükselişe geçen eğlence endüstrisinin kültürel biçimlerinin nasıl metalaştırıldığını tanımlamak ve vurgulamak amacıyla kullanıldığı bilinmektedir.
Kültür Endüstrisi; bireyselliği tehdit eden, bireyi edilgen bir kültür tüketicisi durumuna düşüren, sanat, eğlence ve boş zamanlarını değerlendirme gibi yaşam pratiklerini, tüketim eylemine indirgeyen bir kavramdır. Eleştirel Kuram ile özdeşleştirilen kültür endüstrisi kavramı, ilk olarak 1947’de Adorno ve Horkheimer’ın“ Aydınlanmanın Diyalektiği” kitabında bir bölüm başlığı olarak kullanılmıştır (Dengin ve Koç 2014).
Adorno, Aydınlanmanın Diyalektiği adlı kitabında “Kültür Endüstrisi” kavramını şu şekilde açıklar: Eski olanla tanıdık olanı yeni bir nitelikte bütünleşir. Kitlelerin tüketimine göre düzenlenen ve büyük ölçüde o tüketimin yapısını belirleyen ürünler, tüm sektörlerde az çok bir plana göre üretilir. Tüm sektörler yapısal olarak benzerdir ya da en azından birbirlerinin açıklarını kapatarak, neredeyse gediksiz bir sistem oluştururlar. Bunu olanaklı kılan sadece çağdaş teknik yeterlikler değil, aynı zamanda ekonomik ve yönetsel yoğunlaşmadır. Kültür endüstrisi kasıtlı olarak tüketicileri kendisine uydurur. Binyıllardır ayrı duran yüksek ve düşük sanat düzeylerini, her ikisinin de zararına bir araya gelmeye zorlar (Adorno 2003).
Yukarıda bahsedildiği üzere bir arz –talep ilişkisi her zaman vardır. Adorno’ nun eleştiri noktalarının başında kültür endüstrisinin aldatıcı bir dünya sunması ve en başından her bir şeyi pazar için üretilen metalar şekline dönüştürmesidir. Bu durum kitle iletişim araçlarındaki (kia) reklamlarla desteklenmekte ve yeni bir yaşam biçimi vaat etmektedir. Asıl mesele ise burada ortaya çıkmakta, “meta haline dönüştürülen sanatın” yerini zaman içerisinde “meta olarak üretilmeye başlayan sanat” veya eserlerine bırakmasıdır. Tüketim ürünleri içerisinde sanatın yerini alması, biricikliğinin ortadan kalkmasına işaret etmektedir. Çünkü sanat eseri sanatçı tarafından bir kere yapılırken biricik, evrende tek bir tane olarak tasvir edilir fakat kültür endüstrisi biricik olan sanat eserini kitlelerin ulaşabildiği seviyeye indirgemektedir.
Kaynakça
Adorno, T.W. «Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken.» COGİTA-36 Adorno Özel Sayısı, 2003: 76-83.
Dengin, Serap , ve Fatma Koç. «KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ BAĞLAMINDA MODA VE GENÇLERİN MODAYI KULLANMA DURUMLARI.» “International Association of Social Science Research-IASSR, V. European Conference on Social and Behavioral Sciences”. 2014.
Tüm video derslerimiz için youtube kanalımız | video dersler sayfamız